Ο νέος, με πολιτική συνείδηση, κυπριακός κινηματογράφος αρχίζει ν’ αναπτύσσεται στη δεκαετία του ’70. Ένας κινηματογράφος που οφείλει την εμφάνισή του στα πολιτικά γεγονότα που σημαδεύουν στην περίοδο αυτή το νησί: τη σωστή λειτουργία του Συντάγματος, με τις διάφορες εθνικιστικές ομάδες (Ελληνοκυπριακές και Τουρκοκυπριακές) να προσπαθούν να επιβάλουν διαίρεση του νησιού, την επιβολή της χούντας στην Ελλάδα, και την Τουρκία να εισβάλλει στην Κύπρο, καταλαμβάνοντας το 40% των εδαφών, διώχνοντας 200.000 Ελληνοκυπρίους που ζούσαν εκεί και προκαλώντας, με την de facto διαίρεση του νησιού, ένα άλυτο, μέχρι στιγμής, πολιτικό πρόβλημα.

Η ιστορία των ταραγμένων αυτών χρόνων εμπνέει μια σειρά νέους Κυπρίους κινηματογραφιστές, που είτε εργάζονταν στην κυπριακή τηλεόραση είτε επέστρεφαν από σπουδές στο εξωτερικό, να δημιουργήσουν τόσο ντοκιμαντέρ όσο και ταινίες μυθοπλασίας. Η σημαντικότατη προσφορά τους γίνεται αρχικά μέσα από μια σειρά εξαιρετικών ντοκιμαντέρ που καταγράφουν το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, ανάμεσά τους το «Αργάκι» και «Αγνοείται η τύχη τους» του Ανδρέα Κωνσταντινίδη, «Καρπασίτης» του Άδωνη Χριστοφόρου, και το κορυφαίο ίσως της σειράς «Η Χαρίτα Μάντολες στέκεται δίπλα μου», σκηνοθετημένο από τον σπουδαγμένο στη σχολή της Μόσχας Χρίστο Σιοπαχά. Παράλληλα, ο Μιχάλης Κακογιάννης γυρίζει το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, «Αττίλας ’74», οι Θέκλα Κίττου και Λάμπρος Παπαδημητράκης παρουσιάζουν το «Κύπρος, η άλλη πραγματικότητα», ενώ επίσης ξεχωρίζουν τα «Νεκατωμένοι αέρηδες» (1984) του Γιάννη Ιωάννου, «Τριμίθι, μια αναπαράσταση με λέξεις» (1988) του Ανδρέα Πάντζη, και «Το τείχος μας» (1993) του Πανίκου Χρυσάνθου.

Στις μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας, πρώτος ο Ανδρέας Πάντζης με το «Ο βιασμός της Αφροδίτης» (1985), παρουσιάζει την τραγωδία της Κύπρου μέσα από την επιστροφή ενός Κύπριου μετανάστη στο νησί μετά την τουρκική εισβολή, για ν’ αναζητήσει τη γυναίκα και το παιδί του. Στη μετά την εισβολή Κύπρο εκτυλίσσεται και το επόμενο του φιλμ «Η σφαγή του κόκορα» (1996), όπου δυο Κύπριοι, μετά από χρόνια στο εξωτερικό, επαναπατρίζονται στην Κύπρο για να ανοίξουν καμπαρέ.

Αντιστοίχως, με την τραγωδία του νησιού ασχολήθηκε κι ένας αριθμός γυναικών σκηνοθετών όπως η Αλίκη Δανέζη-Knutsen που στο «Δρόμοι και πορτοκάλια» (1996), αφηγείται την περιπέτεια δυο νεαρών κοριτσιών, αδερφών, που ξεκινούν ένα ταξίδι στην Τουρκία, πιστεύοντας ότι εκεί βρίσκεται ο πατέρας τους.

Στην Κύπρο, την περίοδο της Αγγλοκρατίας, εκτυλίσσεται η επόμενη ταινία του Ανδρέα Πάντζη, «Το τάμα» (2001). Ένα επικό road- movie, όπου ένας χωριάτης ξεκινά από την Πάφο με το γαϊδουράκι του, για να εκπληρώσει το τάμα του στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, στην άλλη άκρη του νησιού.

Ο Χρίστος Σιοπαχάς στο «Η κάθοδος των εννέα» (1984), διασκευή της νουβέλας του Θανάση Βαλτινού, περιγράφει, μέσα από κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, την οδύσσεια μιας ομάδας κυνηγημένων ανταρτών να φτάσουν στη θάλασσα και την ελευθερία. Ενώ στην, γυρισμένη επί Κυπριακού εδάφους, ταινία του «Κόκκινη Πέμπτη» (2003) αφηγείται σκηνές από τη ζωή ενός Ελληνοκυπρίου που κάνει λαθρεμπόριο στα κατεχόμενα.

Το 2006, ο ντοκιμαντερίστας Πανίκος Χρυσάνθου στρέφεται στην μυθοπλασία με το «Ακάμας», για να καταπιαστεί με το θρησκευτικό και φυλετικό ρατσισμό αλλά και την ειρηνική συμβίωση. Ο Μαρίνος Καρτίκκης, στην ταινία του, «Μέλι και κρασί» (2006) ασχολείται με τη σχέση φιλίας που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο γυναίκες διαφορετικής ηλικίας. Ενώ το «Κάτω από τ’ άστρα» (2001) του Χρήστου Γεωργίου παρακολουθεί ένα ζευγάρι που προσπαθεί να κάνει λαθρεμπόριο με τους Τούρκους στα κατεχόμενα. Στην πιο πρόσφατη ταινία του, «Μικρό έγκλημα» (2009), γυρισμένη σ’ ένα νησί του Αιγαίου, ο Γεωργίου φτιάχνει μια διασκεδαστική, με μπόλικα γκαγκ, κωμωδία, γύρω από έναν αστυνομικό, σε απομακρυσμένο νησί του Αιγαίου, που προσπαθεί να εξιχνιάσει ένα μυστηριώδη θάνατο. Τέλος αξίζει να αναφερθεί το “Guilt” (2009) του Βασίλη Μαζωμένου, ταινία βουτηγμένη σε καφκική ατμόσφαιρα που μνημονεύει την Κυπριακή ιστορία πενήντα χρόνων, μέσα από τους εφιάλτες ενός εμπόρου όπλων.

Νίνος Φένεκ Μικελίδης

Το τείχος μας  (Our wall)
Kύπρος/Cyprus, 2004, εγχ./col.
Σκην./Dir.: Πανίκκος Χρυσάνθου. Σεν./Scr.: Πανίκκος Χρυσάνθου, Niyazi Kizilyurek. Μοντ./Ed.: Niyazi Kizilyurek, Πανίκκος Χρυσάνθου. Παρ./Prod.: Das Kleine Fernsehspiel. Διάρκεια/Dur.: 108΄.

A groundbreaking documentary, perhaps the first co-operative work of art between a Greek Cypriot and Turkish Cypriot concerning their mutual history. The documentary is a special collaboration of Panicos Chrysanthou and Niyazi Kizilyurek.  The two bold directors are meeting on Nicosia’s Green Line and emark on a journey through the history and people of Cyprus, especially those who suffered from the war. 

Δρόμοι και πορτοκάλια (Roads and oranges)

Ελλάδα/Greece, 1996, εγχ./col.

Σκην./Dir.: Αλίκη Δανέζη Κνούτσεν. Σεν./Scr.: Αλίκη Δανέζη Κνούτσεν. Μοντ./Ed.: Χρόνης Θεοχάρης. Μουσ.: Τάκης Κανέλλος. Φωτ./Cin.: Cornelius Schultze-Kraft. Ηθ./Cast: Βάνα Ραμπότα, Στέλλα Φυρογένηi, Στάθης Λιβαθινός. Παρ./Prod.: Cinema Advisory Committee of Cyprus. Διάρκεια/ Dur : 100΄

The movie Roads and Oranges is concentrated on the sensitive issue of Greek Cypriots missing since the Turkish invasion in 1974. Two sisters, Daphne and Anna, believing that their missing father is alive, they decide to embark on a risky journey to Turkey in order to locate him.

Κάτω απ’ τ’ άστρα (Under the stars)
Kύπρος/Cyprus, 2001, εγχ./col.

Σκην./Dir.: Χρήστος Γεωργίου. Σεν./Scr.: Χρήστος Γεωργίου. Φωτ./Cin.: Roman Osin. Μοντ./Ed.: Annabel Ware. Μουσ./Mus.: Γιώργος Χατζηνεοφύτου. Ηθ./Cast: Μυρτώ Αλικάκη , Άκης Σακελλαρίου , Στέλλα Φυρογένη. Παρ./Prod.: Λυχνάρι , Film & Music Entertainment Ltd , Προοπτική Α.Ε.. Διάρκεια/Dur.: 87΄.

Little Luke's life changed violently with the Turkish invasion. Twenty-six years later, he has become a carpenter and he’s still stuck in his memories. Phoebe on the other hand lives in the present. For her the borders are nothing more than a chance to have some fun and make some money. Luke, with the help of this wacky girl, manages to secretly pass the Green Line and visit his birthplace. During the journey they will fall in love and see their lives through different points of view.

Το νησί που μοιραζόμαστε (Sharing an island)
Kύπρος/Cyprus, 2011, εγχ./col.
Σκην./Dir.: Δανάη Στυλιανού. Φωτ./Cin.: Stephen Nugent. Μοντ./Ed.: Δανάη Στυλιανού, Έφη Μοδέστου. Μουσ./Mus.: Trio Tekke, Γιώργος Καλογήρου, Σάββας Χουβαρδάς. Παρ./Prod.: Δανάη Στυλιανού. Διάρκεια/Dur.: 100΄.

Sharing an island' is a documentary feature film about 3 Greek Cypriots&3 Turkish Cypriots who travel together across divided Cyprus in an attempt of understanding
Six people, three Greek Cypriots and three Turkish Cypriots who have never met before, share a house for five days and travel along the divided island, north and south of the border line. They Support different versions of the story, sharing stories of the past and envision the future. The 6 were selected among people who were not familiar with communal activities but proved that what separates them is very close to what unites them.

Σπιρτόκουτο (Matchbox)
Kύπρος/Cyprus, 2003, μ&α./b&w.

Σκην./Dir.: Γιάννης Οικονομίδης. Σεν./Scr.: Γιάννης Οικονομίδης, Λένια Σπυροπούλου. Φωτ./Cin.: Δημητρης Χωριανοπουλος. Μοντ./Ed.: Σπύρος Κοκκας. Μουσ./Mus.: Βασιλης Μιχαηλιδης. Ηθ./Cast: Ερρίκος Λίτσης, Ελένη Κοκκίδου, Κώστας Ξυκομηνός. Παρ./Prod.: Cassandra Films, Greek Film Center, Kino. Διάρκεια/Dur.: 80΄.

Caustic drama that follows the reality of a family in the four walls of their apartment. The debut of Yannis Economides is a film so realistic as well as shockingly disturbing which strips bare the plastic prosperity that led us to political, social and moral impasse. One day, in the midst of a heatwave, tension between a family’s members gets out of control. Verbal violence and confusion prevail, things are driven to extremes but we suddenly realize that this same outrageous scene has been repeated again and again.

Η κάθοδος των εννέα (Descent of the nine)
Kύπρος/Cyprus, 1984, εγχ./col.
Σκην./Dir.: Χρήστος Σιοπαχάς. Σεν./Scr.: Θανάσης Βαλτινός. Φωτ./Cin.: Νίκος Καβουκίδης. Μοντ./Ed.: Γιώργος Τριανταφύλλου. Μουσ./Mus.: Μιχάλης Χριστοδουλίδης. Ηθ./Cast: Χρήστος Καλαβρούζος , Αντώνης Αντωνίου , Βασίλης Τσάγκλος. Παρ./Prod.: Κρονακα ΕΠΕ, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΡΤ-1. Διάρκεια/Dur.: 110΄.

In the summer of 1949 the civil war in Greece comes to its bitter end. One of the last active rebel groups of the left wing Democratic Army is forced to leave Taygetos mountain and move towards the coast. During this hopeless long road, the rebels would fall one after another under the fire of the National Army and the armed villagers while the beautiful natural setting seems indifferent concerning the fate of the persecuted fighters.

Αττίλας 74 (Attila 74)
Kύπρος/Cyprus, 1975, εγχ./col.
Σκην./Dir.: Μιχάλης Κακογιάννης. Φωτ./Cin.: Σάκης Μανιάτης. Μοντ./Ed.: Μιχάλης Κακογιάννη, Βίβιεν Σάμμουτ-Σμίθ. Μουσ./Mus.: Μιχάλης Χριστοδουλίδης. Παρ./Prod.: Μιχάλης Κακογιάννης. Διάρκεια/Dur.: 98΄.

Documentary shot in Cyprus by Michael Cacoyannis. It is his personal testimony to the Cyprus tragedy. A monumental recording of the events that led to the invasion of the island by Turkish troops as well as the situation in Cyprus following the coup against Archbishop Makarios. It includes interviews with both political-key persons and ordinary people.

Το τάμα
Kύπρος/Cyprus, 2001, εγχ./col.
Σκην./Dir.: Ανδρέας Πάντζης. Σεν./Scr.: Ανδρέας Πάντζης. Φωτ./Cin.: Nikolay Lazarov. Μοντ./Ed.: Φανή Ζιώζια. Μουσ./Mus.: Βάσος Αργυρίδης. Ηθ./Cast:  Νεοκλής Νεοκλέους, Ηλίας Αλέτρας, Γιώργος Χωραφάς. Παρ./Prod.: Stephania Film Productions. Διάρκεια/Dur.: 153΄.

Evagoras makes a vow to Apostle Andrew to have a son. When that happens he travels with his donkey on the other side of the island where the Apostle’s Monastery  is. Although his departure coincided with the declaration of 2nd WW he did not change his schedule for not being ungrateful to the saint. Unfortunately though, during the course of his trip, he commits one sin after another.