Ο νέος, με πολιτική συνείδηση, κυπριακός κινηματογράφος αρχίζει ν’ αναπτύσσεται στη δεκαετία του ’70. Ένας κινηματογράφος που οφείλει την εμφάνισή του στα πολιτικά γεγονότα που σημαδεύουν στην περίοδο αυτή το νησί: τη σωστή λειτουργία του Συντάγματος, με τις διάφορες εθνικιστικές ομάδες (Ελληνοκυπριακές και Τουρκοκυπριακές) να προσπαθούν να επιβάλουν διαίρεση του νησιού, την επιβολή της χούντας στην Ελλάδα, και την Τουρκία να εισβάλλει στην Κύπρο, καταλαμβάνοντας το 40% των εδαφών, διώχνοντας 200.000 Ελληνοκυπρίους που ζούσαν εκεί και προκαλώντας, με την de facto διαίρεση του νησιού, ένα άλυτο, μέχρι στιγμής, πολιτικό πρόβλημα.
Η ιστορία των ταραγμένων αυτών χρόνων εμπνέει μια σειρά νέους Κυπρίους κινηματογραφιστές, που είτε εργάζονταν στην κυπριακή τηλεόραση είτε επέστρεφαν από σπουδές στο εξωτερικό, να δημιουργήσουν τόσο ντοκιμαντέρ όσο και ταινίες μυθοπλασίας. Η σημαντικότατη προσφορά τους γίνεται αρχικά μέσα από μια σειρά εξαιρετικών ντοκιμαντέρ που καταγράφουν το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, ανάμεσά τους το «Αργάκι» και «Αγνοείται η τύχη τους» του Ανδρέα Κωνσταντινίδη, «Καρπασίτης» του Άδωνη Χριστοφόρου, και το κορυφαίο ίσως της σειράς «Η Χαρίτα Μάντολες στέκεται δίπλα μου», σκηνοθετημένο από τον σπουδαγμένο στη σχολή της Μόσχας Χρίστο Σιοπαχά. Παράλληλα, ο Μιχάλης Κακογιάννης γυρίζει το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, «Αττίλας ’74», οι Θέκλα Κίττου και Λάμπρος Παπαδημητράκης παρουσιάζουν το «Κύπρος, η άλλη πραγματικότητα», ενώ επίσης ξεχωρίζουν τα «Νεκατωμένοι αέρηδες» (1984) του Γιάννη Ιωάννου, «Τριμίθι, μια αναπαράσταση με λέξεις» (1988) του Ανδρέα Πάντζη, και «Το τείχος μας» (1993) του Πανίκου Χρυσάνθου.
Στις μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας, πρώτος ο Ανδρέας Πάντζης με το «Ο βιασμός της Αφροδίτης» (1985), παρουσιάζει την τραγωδία της Κύπρου μέσα από την επιστροφή ενός Κύπριου μετανάστη στο νησί μετά την τουρκική εισβολή, για ν’ αναζητήσει τη γυναίκα και το παιδί του. Στη μετά την εισβολή Κύπρο εκτυλίσσεται και το επόμενο του φιλμ «Η σφαγή του κόκορα» (1996), όπου δυο Κύπριοι, μετά από χρόνια στο εξωτερικό, επαναπατρίζονται στην Κύπρο για να ανοίξουν καμπαρέ.
Αντιστοίχως, με την τραγωδία του νησιού ασχολήθηκε κι ένας αριθμός γυναικών σκηνοθετών όπως η Αλίκη Δανέζη-Knutsen που στο «Δρόμοι και πορτοκάλια» (1996), αφηγείται την περιπέτεια δυο νεαρών κοριτσιών, αδερφών, που ξεκινούν ένα ταξίδι στην Τουρκία, πιστεύοντας ότι εκεί βρίσκεται ο πατέρας τους.
Στην Κύπρο, την περίοδο της Αγγλοκρατίας, εκτυλίσσεται η επόμενη ταινία του Ανδρέα Πάντζη, «Το τάμα» (2001). Ένα επικό road- movie, όπου ένας χωριάτης ξεκινά από την Πάφο με το γαϊδουράκι του, για να εκπληρώσει το τάμα του στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, στην άλλη άκρη του νησιού.
Ο Χρίστος Σιοπαχάς στο «Η κάθοδος των εννέα» (1984), διασκευή της νουβέλας του Θανάση Βαλτινού, περιγράφει, μέσα από κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, την οδύσσεια μιας ομάδας κυνηγημένων ανταρτών να φτάσουν στη θάλασσα και την ελευθερία. Ενώ στην, γυρισμένη επί Κυπριακού εδάφους, ταινία του «Κόκκινη Πέμπτη» (2003) αφηγείται σκηνές από τη ζωή ενός Ελληνοκυπρίου που κάνει λαθρεμπόριο στα κατεχόμενα.
Το 2006, ο ντοκιμαντερίστας Πανίκος Χρυσάνθου στρέφεται στην μυθοπλασία με το «Ακάμας», για να καταπιαστεί με το θρησκευτικό και φυλετικό ρατσισμό αλλά και την ειρηνική συμβίωση. Ο Μαρίνος Καρτίκκης, στην ταινία του, «Μέλι και κρασί» (2006) ασχολείται με τη σχέση φιλίας που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο γυναίκες διαφορετικής ηλικίας. Ενώ το «Κάτω από τ’ άστρα» (2001) του Χρήστου Γεωργίου παρακολουθεί ένα ζευγάρι που προσπαθεί να κάνει λαθρεμπόριο με τους Τούρκους στα κατεχόμενα. Στην πιο πρόσφατη ταινία του, «Μικρό έγκλημα» (2009), γυρισμένη σ’ ένα νησί του Αιγαίου, ο Γεωργίου φτιάχνει μια διασκεδαστική, με μπόλικα γκαγκ, κωμωδία, γύρω από έναν αστυνομικό, σε απομακρυσμένο νησί του Αιγαίου, που προσπαθεί να εξιχνιάσει ένα μυστηριώδη θάνατο. Τέλος αξίζει να αναφερθεί το “Guilt” (2009) του Βασίλη Μαζωμένου, ταινία βουτηγμένη σε καφκική ατμόσφαιρα που μνημονεύει την Κυπριακή ιστορία πενήντα χρόνων, μέσα από τους εφιάλτες ενός εμπόρου όπλων.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης
